W listopadzie 2024 roku Rada Unii Europejskiej przyjęła nową dyrektywę dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych. Jej głównym celem jest poprawa jakości wód poprzez zaostrzenie norm oczyszczania oraz rozszerzenie obowiązków samorządów w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Choć nowe przepisy mają na celu ochronę środowiska, ich wdrożenie stanowi duże wyzwanie – zwłaszcza dla mniejszych miejscowości i wsi, gdzie infrastruktura kanalizacyjna jest niewystarczająca.
Jakie zmiany wprowadza dyrektywa i jakie konsekwencje niesie dla gmin oraz przedsiębiorstw wodociągowych? Jakie technologie mogą pomóc w spełnieniu nowych wymagań? Odpowiadamy na kluczowe pytania.
Surowsze normy dla ścieków komunalnych
Nowa dyrektywa wprowadza szereg zmian, które mają wpłynąć na poprawę jakości oczyszczania ścieków w krajach członkowskich. Wśród najważniejszych założeń znajdują się:
- Rozszerzenie obowiązku tworzenia aglomeracji ściekowych – obowiązek organizacji zbiorowego systemu kanalizacyjnego będzie dotyczył już miejscowości od 1000 mieszkańców (wcześniej próg wynosił 2000 mieszkańców).
- Zaostrzenie norm oczyszczania ścieków – zwiększone wymagania dotyczące usuwania substancji biogennych (azotu i fosforu) oraz mikroplastików.
- Nowe zobowiązania dla producentów farmaceutyków i kosmetyków – firmy te będą partycypować w kosztach dodatkowego oczyszczania ścieków, w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta.
- Obowiązek korzystania z odnawialnych źródeł energii przez oczyszczalnie – do 2045 roku wszystkie oczyszczalnie ścieków komunalnych będą musiały wytwarzać i wykorzystywać odnawialną energię.
Te zmiany oznaczają duże wyzwania organizacyjne i finansowe, zwłaszcza dla mniejszych gmin, które do tej pory opierały się na zbiornikach bezodpływowych (szambach) lub przydomowych oczyszczalniach ścieków.
Problemy z realizacją nowych przepisów
Małe miejscowości już teraz zmagają się z niedofinansowaniem infrastruktury kanalizacyjnej. Kontrole przeprowadzone przez gminy wykazały, że rzeczywisty poziom skanalizowania w wielu regionach jest znacznie niższy, niż zakładano. Dodatkowo część właścicieli nieruchomości unikała legalnego wywozu ścieków, co prowadziło do ich niekontrolowanego zrzutu do gleby i wód powierzchniowych.
Nowe wymogi oznaczają konieczność budowy nowych oczyszczalni, rozbudowy istniejących sieci kanalizacyjnych i wdrożenia nowoczesnych technologii monitoringu ścieków. Problemem jest jednak brak środków finansowych – unijny program FEnIKS przewiduje fundusze na gospodarkę wodno-ściekową, ale są one dostępne głównie dla dużych aglomeracji (powyżej 15 tys. mieszkańców).
Jak technologie pomiarowe mogą pomóc w dostosowaniu się do przepisów?
Jednym z kluczowych aspektów dostosowania się do nowych regulacji jest precyzyjny pomiar ścieków komunalnych. Dokładny monitoring przepływu i składu ścieków pozwala nie tylko na spełnienie norm, ale także na optymalizację procesów oczyszczania i uniknięcie kar.
Nowoczesne przepływomierze ścieków
Aby skutecznie kontrolować ilość i jakość ścieków, gminy i przedsiębiorstwa wodociągowe powinny wdrożyć nowoczesne systemy pomiarowe. Do najczęściej stosowanych technologii należą:
- Grawitacyjne przepływomierze ścieków – przeznaczone do pomiarów w otwartych kanałach i rurociągach o niepełnym wypełnieniu. Pozwalają na dokładne określenie ilości odprowadzanych ścieków.
- Przepływomierze ultradźwiękowe – wykorzystujące fale ultradźwiękowe do bezkontaktowego pomiaru poziomu cieczy, co sprawdza się w trudnych warunkach.
- Przepływomierze elektromagnetyczne – zapewniające wysoką precyzję pomiaru w zamkniętych rurociągach.
- Systemy monitoringu online – umożliwiające bieżące śledzenie parametrów ścieków i natychmiastową reakcję na przekroczenia norm.
Dzięki zastosowaniu odpowiednich technologii pomiarowych gminy mogą efektywnie raportować ilość i jakość ścieków, co ułatwia uzyskanie dofinansowania i uniknięcie problemów prawnych.
Podsumowanie i co dalej?
Nowa dyrektywa ściekowa stawia przed samorządami i firmami wodociągowymi duże wyzwania. Kluczowe będą:
- Pozyskanie funduszy na rozbudowę infrastruktury kanalizacyjnej i oczyszczalni.
- Wdrożenie skutecznych systemów monitoringu ścieków, w tym precyzyjnych przepływomierzy.
- Optymalizacja procesów oczyszczania, aby spełnić bardziej rygorystyczne normy.
Choć regulacje te mogą wydawać się obciążeniem, ich długoterminowym celem jest poprawa jakości wód i ograniczenie zanieczyszczeń. Inwestycje w nowoczesne technologie pomiarowe mogą pomóc w spełnieniu nowych wymagań w sposób efektywny i ekonomiczny.