Od 2025 r. oczyszczalnie ścieków w Polsce mogą stanąć przed istotnym wyzwaniem: nowelizacją przepisów podatkowych oraz wzmożoną aktywnością kontrolną Wód Polskich. W ostatnich miesiącach przepisy dotyczące podatku od nieruchomości oraz gospodarowania wodami uległy zmianie – a ich konsekwencje mogą okazać się znaczące zarówno pod względem kosztów, jak i ryzyka administracyjnego.
W niniejszym artykule analizujemy wpływ tych zmian na branżę wodno-ściekową i wyjaśniamy, dlaczego już teraz warto przygotować się na nadchodzący rok – m.in. poprzez weryfikację infrastruktury, układów pomiarowych, zgodności z pozwoleniem wodnoprawnym oraz poprawność prowadzonego pomiaru przepływu.
Nowa definicja budynków i skutki dla oczyszczalni ścieków
Z początkiem 2025 roku weszły w życie zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, które wprowadzają nowe definicje budynków i budowli – niezależne od ustaleń zawartych w prawie budowlanym. Dla oczyszczalni ścieków oznacza to konieczność przeanalizowania, które elementy infrastruktury mogą zostać zakwalifikowane jako budowle podlegające opodatkowaniu.
Dotyczy to m.in.:
- zbiorników, komór fermentacyjnych i osadników,
- instalacji technologicznych związanych z oczyszczaniem ścieków,
- elementów naziemnych i podziemnych pełniących funkcje techniczne.
W przypadku oczyszczalni posiadających rozbudowaną infrastrukturę, oznacza to potencjalnie istotne zwiększenie zobowiązań podatkowych.
Co powinny zrobić oczyszczalnie?
W kontekście zmian prawnych eksperci podatkowi rekomendują przeprowadzenie przeglądu majątku trwałego oraz jego nowej klasyfikacji zgodnie z obowiązującymi przepisami. Należy w szczególności uwzględnić elementy infrastruktury związane z transportem, magazynowaniem i oczyszczaniem ścieków, a także urządzenia pomiarowe.
Szczególną uwagę warto poświęcić:
- przepływomierzom ścieków i licznikom zintegrowanym z systemami SCADA,
- układom pomiarowym rejestrującym ilość i jakość odprowadzanych ścieków,
- dokumentacji technicznej towarzyszącej pomiarom.
W razie wątpliwości interpretacyjnych wskazane jest skonsultowanie się z doradcą podatkowym.
Kontrole Wód Polskich: coraz dokładniejsze, coraz częstsze
W 2024 roku Wody Polskie przeprowadziły 708 kontroli w zakresie gospodarowania wodami, z czego:
- 537 dotyczyło korzystania z wód (w tym zezwoleń i zgłoszeń),
- 171 dotyczyło utrzymywania urządzeń wodnych,
- 167 spraw zostało przekazanych do organów nadzoru,
- 1 decyzja zakazywała korzystania z wód z rygorem natychmiastowej wykonalności.
Choć raporty nie zawierają szczegółowego rozróżnienia sektorowego, oczyszczalnie ścieków – jako podmioty korzystające z wód oraz odprowadzające ścieki do środowiska – z dużym prawdopodobieństwem były objęte częścią tych działań.
Czy masz zgodność z pozwoleniem wodnoprawnym?
Każda oczyszczalnia powinna zweryfikować, czy posiadane pozwolenia wodnoprawne są zgodne z aktualnym stanem technicznym infrastruktury oraz z rzeczywistymi wartościami emisji ścieków. Kluczowym aspektem zgodności jest prawidłowy i udokumentowany pomiar przepływu ścieków.
W tym kontekście rośnie znaczenie nowoczesnych układów pomiarowych, które umożliwiają ciągły, zdalny monitoring oraz automatyczne raportowanie. Brak wiarygodnych danych z pomiarów – niezależnie od ich przyczyny – może skutkować zakwestionowaniem zgodności z pozwoleniem wodnoprawnym.
Co grozi za brak zgodności?
Brak zgodności z pozwoleniem wodnoprawnym, nieprawidłowe funkcjonowanie urządzeń pomiarowych lub niewiarygodne dane dotyczące ilości ścieków mogą skutkować decyzjami administracyjnymi, w tym ograniczeniem działalności oczyszczalni. Organy nadzoru, takie jak Wody Polskie lub Inspekcja Ochrony Środowiska, mają prawo do nakładania kar finansowych, żądania modernizacji infrastruktury oraz wprowadzenia dodatkowych procedur kontrolnych.
W przypadku kontroli, w której stwierdzone zostaną uchybienia w zakresie pomiarów, przedsiębiorstwo traci możliwość skutecznej obrony swoich racji. Brak danych z przepływomierza ścieków może prowadzić do naliczania opłat na podstawie szacunkowych wartości, często niekorzystnych dla oczyszczalni. To dodatkowo podnosi ryzyko operacyjne i finansowe, a w dłuższej perspektywie – może mieć wpływ na reputację podmiotu jako wiarygodnego operatora infrastruktury krytycznej.
Jak przygotować się na 2025 rok?
Działania prewencyjne, które warto wdrożyć już teraz:
- audyt klasyfikacji majątku w kontekście nowych przepisów podatkowych,
- weryfikacja stanu technicznego i dokumentacyjnego urządzeń pomiarowych,
- aktualizacja lub wymiana przestarzałych liczników i przepływomierzy do ścieków,
- kontrola zgodności pozwolenia wodnoprawnego z aktualnym stanem operacyjnym oczyszczalni.
Wdrażając nowoczesne układy pomiarowe, oczyszczalnie nie tylko spełniają wymagania formalne, ale również zyskują realne narzędzie do optymalizacji procesów technologicznych.
Podsumowanie
Nowe przepisy podatkowe oraz wzmożona aktywność Wód Polskich tworzą warunki, w których oczyszczalnie ścieków muszą działać z pełną świadomością ryzyk i obowiązków prawnych. Niezależnie od skali działalności, każda jednostka powinna zadbać o to, by jej infrastruktura była nie tylko efektywna technologicznie, ale również zgodna z przepisami prawa.
Wdrożenie odpowiednich układów pomiarowych, aktualizacja dokumentacji i dbałość o bieżącą kontrolę parametrów ścieków to nie tylko obowiązek – to także warunek bezpieczeństwa finansowego, operacyjnego i reputacyjnego.