Kanalizacja ogólnospławna to system, w którym wody opadowe (deszczowe, roztopowe) oraz ścieki bytowo-gospodarcze i przemysłowe odprowadzane są za pomocą jednej sieci kanałów. Choć w przeszłości takie rozwiązanie było popularne ze względu na niższe koszty budowy i prostszą infrastrukturę, dziś coraz częściej ujawnia swoje słabości – zwłaszcza podczas intensywnych opadów deszczu.
W poniższym artykule omówimy charakterystykę sieci ogólnospławnych, problemy, jakie powodują w trakcie ulew, oraz metody opomiarowania ścieków, które pomagają zapobiegać przeciążeniom.
Kanalizacja ogólnospławna – definicja i cechy charakterystyczne.
Kanalizacja ogólnospławna łączy ściek bytowy i wody opadowe w jednym przewodzie. Oznacza to, że podczas normalnych warunków pogodowych system odbiera tzw. ścieki komunalne, a przy opadach atmosferycznych dodatkowo przyjmuje deszczówkę. Charakteryzują ją:
- Wspólna sieć do odprowadzania wód opadowych i ścieków,
- niski koszt budowy w porównaniu z rozdzielczymi systemami kanalizacyjnymi,
- potencjalne ryzyko przeciążenia, gdy ilość napływającej wody opadowej(szczególnie przy gwałtownych deszczach) znacznie wzrasta.
W wyniku braku rozdzielenia ścieków od wód deszczowych może dochodzić do przelewania się zanieczyszczonej wody na ulice, do rzek czy do innych odbiorników. To z kolei prowadzi do skażeń środowiska i problemów technicznych w oczyszczalniach, które nie są przygotowane na tak duży chwilowy wzrost napływu ścieków.
Dlaczego ogólnospławna kanalizacja sprawia problemy podczas ulew?
Podczas intensywnych opadów deszczu ilość ściekóww kanalizacji ogólnospławnej rośnie lawinowo. System, który w normalnych warunkach pracuje poprawnie, przy nagłym wzroście przepływu może ulec przepełnieniu.
Zarządzanie takim systemem wymaga nie tylko poprawnej konserwacji i modernizacji sieci, lecz także skutecznych metod pomiaru przepływu i szybkiej reakcji w warunkach wzmożonych opadów.
- Zalewanie ulic i piwnic – sieć przestaje być drożna, co powoduje cofanie się wody.
- Awaryjne odprowadzenie nieoczyszczonych ścieków – by uniknąć poważniejszych zalań, często stosuje się przelewy burzowe wypuszczające część nieoczyszczonych wód bezpośrednio do odbiornika.
- Zwiększone ryzyko skażeń – nieoczyszczone ścieki mogą powodować poważne straty dla środowiska.
- Trudności w pomiarze – gdy wartości przepływu są skrajnie wysokie, typowy przepływomierz do ścieków może nie nadążyć z rzetelnym odczytem i raportowaniem.
Przelewy burzowe – rozwiązanie czy zagrożenie?
Przelewy burzowe to specjalnie zaprojektowane punkty w sieci ogólnospławnej, które w razie gwałtownego wzrostu poziomu wody odprowadzają jej nadmiar do odbiornika (np. rzeki) bez pełnego oczyszczenia. Pozwalają uniknąć masowych podtopień, ale rodzą problemy ekologiczne – uwalniają nieoczyszczone ścieki do środowiska.
Z punktu widzenia zarządzania kryzysowego jest to często mniejsze zło niż całkowite zalanie ulic. Niemniej jednak konieczne są działania minimalizujące skutki zanieczyszczenia. Tu przydaje się pomiar natężenia przepływu oraz kontrola stężeń zanieczyszczeń.
Jak przeciwdziałać przepełnieniom w sieciach ogólnospławnych?
- Modernizacja i rozbudowa sieci.
- Poszerzanie kanałów, budowa zbiorników retencyjnych.
- Wyposażenie sieci w urządzenia pomiarowe wspomagające zarządzanie
- Stosowanie systemów ostrzegawczych i analizowanie prognoz pogody.
- Inteligentne sterowanie przepływami.
- Monitoring przepływu ścieków w sieci kanalizacyjnej (zastosowanie sieci przepływomierzy umożliwiających zarządzanie zdalne we współpracy z systemem sterowania przepływem )
- Zbieranie danych w czasie rzeczywistym i zapobieganie przepełnieniom.
- Rozdzielenie wód opadowych od ścieków.
- W miarę możliwości przejście na kanalizację rozdzielczą lub budowę osobnej sieci kanalizacji deszczowej.
- Zmniejszenie całkowitego obciążenia oczyszczalni podczas ulew.
Podsumowanie
Kanalizacja ogólnospławna, choć powszechna w wielu miastach, może wywoływać spore problemy podczas intensywnych opadów deszczu. Gwałtowne wzrosty natężenia przepływu wody opadowej i ścieków w jednym kanale skutkują przepełnieniem, podtopieniami oraz koniecznością awaryjnego zrzutu nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych.
W dłuższej perspektywie rozważne wdrażanie alternatywnych rozwiązań (np. stopniowego rozdziału sieci czy ulepszania systemów sterowania) może znacząco zredukować problemy typowe dla infrastruktury ogólnospławnej. Regularne pomiar przepływu ścieków oraz monitorowanie poziomu wód deszczowych pozwalają na szybkie reagowanie i ograniczenie strat finansowych i środowiskowych, co przekłada się na poprawę jakości życia mieszkańców i bezpieczeństwo całych aglomeracji.