Wraz z początkiem 2024 r. zwiększyły się obowiązki gmin w zakresie raportowania dotyczącego nieczystości ciekłych. Zmiany te wynikają przede wszystkim z nowelizacji ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2024 r. poz. 399, dalej: „u.c.p.g.”).
Realizacja tego obowiązku wymaga w dużej mierze informacji od przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. Poniżej wyjaśniamy, na czym polega współpraca między gminą a branżą wod-kan i dlaczego pomiar natężenia przepływu ścieków odgrywa tak istotną rolę w sporządzaniu poprawnych raportów.
Podstawa prawna i terminy:
- Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – nowelizacja z 2023 r. dodała do katalogu obowiązków gmin przygotowanie nowego rodzaju sprawozdania dotyczącego gospodarowania nieczystościami ciekłymi.
- Termin składania sprawozdania – do końca kwietnia każdego roku, przy czym w 2024 r. gminy powinny złożyć je po raz pierwszy.
- Adresaci sprawozdania – właściwi wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska oraz właściwi dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej (Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie).
Zakres sprawozdania.
Zgodnie z art. 3 ust. 5 u.c.p.g., gmina musi wykazać m.in.:
- Liczbę zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków,
- Ilość odebranych nieczystości ciekłych w podziale na bytowe i przemysłowe,
- Liczbę właścicieli nieruchomości objętych usługą wywozu nieczystości,
- Ilość wody pobranej przez użytkowników niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej,
- Informacje o stacjach zlewnych, do których trafiają odebrane nieczystości,
- Wyniki przeprowadzonych kontroli.
Kluczową częścią są dane dotyczące zużycia wody przez nieruchomości niepodłączone do kanalizacji. To właśnie w tym miejscu zaczyna się rola przedsiębiorstw wod-kan.
Jeśli działa ono w strukturze gminy (np. jako wydział urzędu), gmina ma bezpośredni dostęp do potrzebnych informacji. W większości przypadków jednak przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne funkcjonuje w formie odrębnego podmiotu (spółka prawa handlowego lub zakład budżetowy), co oznacza konieczność przekazywania danych na wniosek władz gminy.
Znaczenie pomiaru i kontrola rzetelności danych.
Z punktu widzenia przedsiębiorstw wod-kan szczególnie istotne jest, aby pomiary były dokładne i uznawane przez organy kontrolne. W tym celu:
- Regularny pomiar ilości ścieków – możliwy dzięki instalacji takich rozwiązań jak przepływomierz ścieków grawitacyjnych (w systemach bezciśnieniowych) czy ciśnieniowy przepływomierz do ścieków (w sieciach tłocznych).
- Legalizacja przepływomierzy – zapewnia, że urządzenia pracują na podstawie standardów uznawanych prawnie. Bez ważnej legalizacji wyniki mogą być kwestionowane.
- Kalibracja i serwis – każda aparatura, czy to zwężka pomiarowa wymaga okresowego sprawdzania poprawności działania.
Przedsiębiorstwa, które chcą zapewnić gminom komplet rzetelnych informacji, powinny zadbać o efektywny pomiar przepływu ścieków we wszystkich kluczowych węzłach sieci. Dzięki temu unikną nieścisłości oraz wątpliwości co do zgodności danych z rzeczywistością.
Jak wygląda procedura przekazywania danych?
- Wniosek gminy – samorząd zwraca się o konkretne dane związane z ilością wody dostarczanej nieruchomościom niepodłączonym do sieci kanalizacyjnej.
- Analiza dokumentów – przedsiębiorstwo weryfikuje umowy z odbiorcami usług i dokonuje stosownych obliczeń na podstawie np. przepływomierza do ścieków.
- Przygotowanie raportu – dane są przekazywane gminie w sposób zagregowany, najczęściej bez ujawniania szczegółowych informacji o poszczególnych odbiorcach (ochrona danych osobowych).
- Weryfikacja prawna – gmina i przedsiębiorstwo muszą pamiętać, że wszelkie działania związane z gromadzeniem danych osobowych muszą być zgodne z RODO oraz krajowymi przepisami o ochronie prywatności.
Rola pomiaru w kreowaniu polityki wodno-ściekowej.
- Planowaniu rozwoju sieci – gmina wie, gdzie zapotrzebowanie na przyłącza kanalizacyjne jest największe i może ustalać priorytety inwestycyjne.
- Rozliczaniu przedsiębiorstw asenizacyjnych – zbyt mała liczba zbiorników bezodpływowych wykazanych w sprawozdaniach może świadczyć o nielegalnych zrzutach ścieków.
- Ochronie środowiska – monitorowanie przepływu i jakości ścieków pomaga wykrywać potencjalne zanieczyszczenia oraz szybko reagować na nieprawidłowości.
Podsumowanie.
Nowy obowiązek sprawozdawczy w zakresie gospodarowania nieczystościami ciekłymi wymaga ścisłej współpracy gmin z przedsiębiorstwami wodociągowo-kanalizacyjnymi. Precyzyjne dane o zużyciu wody przez nieruchomości niepodłączone do kanalizacji nie mogą powstać bez wsparcia sektora wod-kan. Z kolei przedsiębiorstwa, stawiając na regularny pomiar przepływu cieczy, są w stanie dostarczyć rzetelnych informacji, jednocześnie dbając o pełną zgodność z przepisami prawnymi.
Odpowiednia aparatura, taka jak przepływomierz ścieków, przetwornik przepływu czy licznik do kanalizacji, wspiera rzetelną analizę. W dłuższej perspektywie pozwala to poprawić skuteczność gospodarowania wodą i ściekami, co jest nadrzędnym celem ustawodawcy oraz samorządów terytorialnych.